Kierunek Bagdad | Autor: Henry Hemming

Polskie tłumaczenie (pod)tytułu książki jest świetnym haczykiem. Mocno reklamujący – sugerujący coś wielkiego i wiele obiecujący. Z całą pewnością nie jest to naginanie prawdy. Autor wraz z przyjacielem właśnie tego doświadczyli. Nie przedstawia to jednak najprawdziwszego obrazu, jaki nam Hemming zmalował.

Czytelnikom zasugerowano przepełnioną niebezpiecznymi sytuacjami wyprawę po Bliskich Wschodzie. W planach podróżnik-artysta miał przedstawienie świata, który niekoniecznie jest nam znany. Mam jednak wrażenie, że – o ile tego doświadczył – większość zachował dla siebie (lub dla innej publikacji).

"Kierunek Bagdad" jest swoistym pamiętnikiem. Zestawem wspomnień, przemyśleń i spostrzeżeń na temat kultury niezrozumianej przez większość świata. Z tym, że te specyficzne wnioski zobaczymy właśnie przez pryzmat wizji artystycznych: farboczuć czy też naturokultur. Niemniej całość wyprawy skupia się na organizowaniu wystaw, podczas których Hemming wraz z przyjacielem, Al'em sprzedadzą dzieła przedstawiające ich spojrzenie na islamski świat. Czasami to spojrzenie trąci naiwnością i oczywistościami. Ale czyta się dobrze i jest świetnym uporządkowaniem obserwacji na temat Bliskiego Wschodu.

Czytając "Kierunek Bagdad" można mieć wrażenie, że (częściowo) słowa w tej historii mogły zostać spisane z dowolnego "spokojnego" miejsca na ziemi, na chłodno - jakby autor nie był w miejscach, które opisuje. Bądź też wiele zostało pominięte. To, czego najbardziej oczekiwałam, to o czym nie można przeczytać za wiele, zostało potraktowane jak natrętny dzieciak, na którego macha się ręką, by pozwolił rozmawiać dorosłym. Tak naprawdę nie odkryjemy tutaj Arabii Saudyjskiej, a Oman jedynie liźniemy. Bynajmniej nie w sensie antropologicznym.

Hemming podczas podróży stara się przedstawić nam obraz regionu, spotyka się z mieszkańcami Bliskiego Wschodu, ale także może poszczycić się spotkaniami pierwszego stopnia z amerykańskimi G.I. albo sułtanem Omanu. Wszystko w rytmie rozrywki. Nie znajdziemy tutaj za wiele historii, zabytków, kultury. Momentami można mieć wrażenie "przelatywania" przez stereotypy. Ale za to z niezawodnym (choć specyficznym) brytyjskim poczuciem humoru. W momentach, w których płaczę ze śmiechu przypomina mi się za co tak naprawdę lubię książki z serii Bieguny, napisane ręką mieszkańców Wysp Brytyjskich.

Grzechem jednak byłoby stwierdzić, że "Kierunek Bagdad" to książka kompletnie bezwartościowa. Autor zwraca uwagę na pewne istotne fakty (choć nie do końca jest to nowe spojrzenie). Daje nam obraz społeczeństwa, które zmuszone jest żyć w chaosie, strachu. Z większym ukłonem w stronę artystyczną i rozrywkową. Jednak znajdziemy tutaj informacje o działaniu propagandowym i niebezpieczeństwach, które możemy spotkać wędrując przez kraje islamskie.

Gdy tylko podczas podróży usłyszał o bagdadzkim artystycznym renesansie, Hemming obrał sobie cel. Skupił się na nim tak mocno, że ciągnął do niego jak zahipnotyzowany. Choć z każdym dniem podjęcie decyzji było coraz trudniejsze (podróż miała miejsce w czasie gdy nad Irakiem wisiała groźba wypowiedzenia wojny ze strony Stanów Zjednoczonych). Stąd ten właśnie tytuł. Nie liczmy na to, że dowiemy się o Iraku (czy też samym Bagdadzie) za wiele. Rozbudowany jest jedynie początek podróży. A na ten temat wiele zostało już napisane i ciężko wbić się z czymś nowym.

Piętno na rynku książek podróżniczych tą książką nie zostało wypalone. Jej czytanie nie do końca jest jednak stratą czasu. Jeśli na temat Bliskiego Wschodu czytało się bardzo mało lub dopiero zaczyna się przygodę z literaturą wspomnieniowo-wojażową, "Kierunek Bagdad" okaże się ciekawą pozycją.