Za, A Nawet Przeciw Zagadka Lecha Wałęsy | Autor: Piotr Semka

Lech Wałęsa to bez wątpienia jedna z najważniejszych postaci w najnowszej historii Polski. Postać utożsamiana z obaleniem ustroju komunistycznego w Polsce, początkiem demokracji i fali przemian po 1989 roku. W oczach świata bohater, który swoim heroizmem, bezpardonowością, sprytem, doprowadził do bezkrwawego końca rządów komunistów w Polsce, co z kolei przełożyło się na upadek tegoż ustroju w pozostałych krajach bloku wschodniego, na zburzeniu muru berlińskiego skończywszy. W Polsce oceniany zgoła inaczej, bynajmniej przez część społeczeństwa, która to zarzuca mu kontakty z SB oraz zaprzepaszczenie szans i możliwości, jakie dawały obrady Okrągłego Stołu, a także pierwsze lata funkcjonowania wolnej III Rzeczypospolitej Polskiej. Nie mniej niezależnie od poglądów politycznych i własnych ocen tejże postaci historycznej, warto o Lechu Wałęsie pisać, czytać i mówić, gdyż jest to człowiek, który w ogromny sposób wpłynął na historię Polski. Okazją ku temu niechaj będzie książka autorstwa Pawła Semki, pt." Za, a nawet przeciw. Zagadka Lecha Wałęsy", która ukazała się nakładem "Wydawnictwa M".

Przystępując do lektury tejże pozycji, nie łudziłam się, iż będzie to w pełni obiektywne spojrzenie na życie i działalność Lecha Wałęsy. I nie mam tu na myśli jedynie tego, iż Piotr Semka od lata związany jest z mediami o ściśle prawicowym charakterze, z czym sam autor zapewne się nie zgodzi, ale takie są fakty. Nie chcąc robić reklamy owym wydawnictwom, nie wymienię ich tytułów, choć i tak wszyscy doskonale wiedzą, o które chodzi. Otóż wiemy doskonale, jaki obraz byłego prezydenta jest przedstawiany przez owe media, nie wahające się do najdalej posuniętych oskarżeń pod jego adresem. Jak wspomniałam, nie z tego powodu nie wierzyłam w obiektywne spojrzenie Piotra Semki. Otóż powodem tym jest to, iż we współczesnej Polsce nie ma szansy na obiektywną biografię Lecha Wałęsy, którego działalność i kariera polityczna jest wciąż zbyt świeża w świadomości Polaków. Historycy, dziennikarze, publicyści - wszyscy oni mają zbyt wiele osobistych odczuć, dyktowanych poglądami politycznymi, swoimi własnymi, często dramatycznymi, przeżyciami z tamtego okresu, wspomnieniami bliskich ..Dlatego też uważam, że być może dopiero za lat 100, uda się stworzyć pierwszą, obiektywną biografię tej postaci, której to autorem będzie osoba, nie związana żadnymi emocjami z samym bohaterem biografii jak i również wydarzeniami, których był on aktywnym uczestnikiem. Niemniej nie oznacza to, iż po tego typu publikacje, jak niniejsza książka Piotra Semki, nie warto sięgać. Otóż warto, choćby po to, by poznawać opinie i poglądy innych ludzi, które mogą być naprawdę interesujące. A to, czy z nimi się zgadzamy czy też nie, to już zupełnie inna historia..

"Za, a nawet przeciw.." to próba swoistej biografii Lecha Wałęsy, obejmującej jego działalność polityczną, rozpoczętą udziałem w strajku w Stoczni Gdańskiej w 1980 roku, a skończywszy na dniu dzisiejszym. I tak oto niejako wraz z autorem, śledzimy losy Lecha Wałęsy, począwszy od wydarzeń sierpniowych 80 roku, poprzez jego przewodnictwo nad Związkiem Zawodowym "Solidarność", jego internowanie i liczne przesłuchania w okresie stanu wojennego, udział w strajku w Stoczni Gdańskiej w 1982 roku, który to zapoczątkował drogę do Okrągłego Stołu, sam przebieg tychże obrad jak i również ich efekt końcowy. Następnie jesteśmy świadkami kampanii wyborczej w 1990 roku, zakończonej wyborem Lecha Wałęsy na prezydenta Polski. Kolejne rozdziały poświęcone są przebiegowi jego prezydentury, zakończonej w 1995 roku. Ostatnia cześć książki to działalność Wałęsy po prezydenturze, zarówno tej politycznej, jak i również o charakterze społecznym czy też na arenie międzynarodowej. Całość publikacji tworzą nie tylko osobiste przemyślenia i wnioski autora, lecz również liczne rozmowy z wieloma uczestnikami sceny politycznej zarówno tamtego okresu, jak i obecnego, które to dotyczą Lecha Wałęsy i oceny jego kariery politycznej.

Jak wspomniałam kilka zdań wcześniej, mamy tu do czynienia ze "swoistą" próba biografii. Jest ona nietypowa, gdyż nie skupia się w głównej mierze na tym, co zrobił Lech Wałęsa w swoim życiu, ale raczej na tym, czego nie dokonał, a co mógł uczynić. Nie sposób nie odnieść wrażenia, iż publikacja Piotra Semki to swego rodzaju rozliczenie byłego prezydenta, z jego błędnych decyzji, zaniechań i szans, które zmarnował. Przyznam osobiście, że takie podejście do tematu, jest bardzo interesujące i zdecydowanie ciekawsze, niż samo skupienie się na przeszłych wydarzeniach i opatrzeniu ich jedynie własnym komentarzem. W pewnym sensie można by uznać, iż jest to swego rodzaju analiza tego, jakim krajem stała się Polska dziś, a jakim stać się mogła, gdyby ów bohater książki, zachował się inaczej niż miało to miejsce w rzeczywistości. Największe zastrzeżenia wiążą się oczywiście z okresem obrad Okrągłego Stołu, które wedle autora okazały się tak naprawdę porażką "Solidarności", oraz z prezydenturą Wałęsy, uznawaną za absolutnie nie udaną.

O obiektywizmie wspominałam na wstępie, i chyba nie ma sensu do tego ponownie wracać, gdyż Ci którzy wyznają prawicowe poglądy będą uważać zarzuty Piotra Semki za w pełni uzasadnione, inni zaś za jak najbardziej nie prawdziwe i nie obiektywne. Niemniej jest pewien fakt, który stawia autora tejże książki w pozycji uzasadnionego krytyka. Otóż jak dowiadujemy się już z pierwszych stron, Piotr Semka był bezpośrednim uczestnikiem tamtych wydarzeń, który po raz pierwszy zobaczył na własne oczy Wałęsę, podczas Mszy Świętej w maju 1980 roku, zaś od tamtej pory był bacznym obserwatorem poczynań Wałęsy. I tak oto mamy tu do czynienia nie tylko z dziennikarzem, publicystą i historykiem, krytykującym działalność Lecha Wałęsy, ale również i zwykłym człowiekiem, który wierzył w słowa legendarnego przywódcy "Solidarności", a który to w następnych latach czuł się coraz to bardziej zawiedziony i rozczarowany przemianami w Polsce po 89 roku. I ten punkt widzenia jak najbardziej rozumiem i akceptuję, co zresztą wpływa w jak najbardziej korzystny i interesujący sposób, na całość lektury książki.

Warto zastanowić się na tym, jakiego Wałęsę przedstawia Piotr Semka w swej książce. Otóż wydaje się, że otrzymujemy tu obraz Lecha Wałęsy, jako człowieka nie w pełni "złego" i nie w pełni "dobrego", bez wątpienia jednak ważnego dla losów i historii Polski. Autor wydaje się, iż docenia działalność Wałęsy w latach 80-tych, uznając go za świetnie sprawdzającego się przywódcę ludu, który swoją charyzmą potrafił porwać miliony do tego, by głośno wyrazili swój sprzeciw przeciwko ówczesnym realiom politycznym. I taki obraz Wałęsy wydaje się tkwić w świadomości Semki, aż do roku 1990, czyli początku prezydentury byłego elektryka. Od tego momentu zauważamy w książce zgoła odmienny obraz Wałęsy, który staje się człowiekiem nie zdolnym do odważnych posunięć, mających na celu ostatecznie rozprawienie się z byłymi komunistami, tak by Ci nigdy już nie powrócili do władzy. W oczach Piotra Semki, był to największy błąd Lecha Wałęsy, za który przyszło mu odpokutować w kolejnej, przegranej kampanii wyborczej, i który to stał się początkiem jego politycznego końca. To, na co warto zwrócić szczególną uwagę, to fakt, iż Piotr Semka wbrew wielu ostatnio pojawiającym się głosom, nie neguje wkładu Lecha Wałęsy w obalenie komunizmu w Polsce, doceniając jego ówczesne działania. Oddaje mu w pełni to, iż to właśnie ten człowiek znalazł się wówczas w tym szczególnym miejscu, podjął właściwe, odważne decyzje, które były wówczas potrzebne. I tu chyba właśnie należy się największy ukłon dla autora, za nie podejmowanie próby zakłamywania historii.

Książka Piotra Semki to także swoisty wyraz żalu i pretensji wszystkich tych, którzy w latach 80-tych walczyli o wolność dla Polski, często narażając swoje zdrowie i życie. Chyba każdy z Nas zna kogoś, kto wówczas działał w strukturach "Solidarności", kierowany marzeniami i wielkimi ideami o wolnej i bogatej ojczyźnie. Dziś większość tych ludzi jest rozczarowana, rozgoryczona tym, iż trudno im wyżyć z niskiej emerytury, zaś z dawnych marzeń nic już nie zostało. Nie taka miała być wywalczona przez nich Polska. I choć Piotr Semka skupia się bezpośrednio na osobie Lecha Wałęsy, to równie dobrze mogę wyobrazić sobie, że jest to w pewnym rodzaju usymbolizowanie wszystkich tych osób, które wówczas decydowały o przyszłości Polski. Nigdy bowiem jeden człowiek nie decyduje o wszystkim i nigdy nie jest sam w swych działaniach. Tak i również Wałęsa nie był wówczas sam, miał swoich doradców, współpracowników, partnerów, bardzo często tych, którzy dziś najbardziej go krytykują. Myślę, że warto o tym pamiętać, czytając niniejszą książkę.

Publikacja Piotra Semki nie jest typową pozycją naukowo - historyczną, jakich to w ostatnim czasie wiele zagościło na półkach księgarni. Jest to książka będąca dziełem publicysty, uczestnika tamtych wydarzeń. Na próżno szukać w niej materiałów źródłowych, w postaci kopii dokumentów, zdjęć czy cytatów wystąpień byłego prezydenta. I szczerze mówiąc, to właśnie chyba najbardziej mi się w niej podoba. Dzięki temu, bardziej przystępnemu podejściu do tematu, możemy czytać tę książkę jako bardzo ciekawą beletrystykę. Wnioski i przemyślenia Piotra Semki są interesujące, warte wyrobienia własnej opinii na ich temat, co wcale nie oznacza, iż trzeba się z Nimi zgadzać. Stanowią one natomiast bardzo interesujący głos jednej ze stron grypy publicytsów, który tym razem w godny sposób opowiada o losach Lecha Wałęsy.

"Za, a nawet przeciw. Zagadka Lecha Wałęsy" to pozycja, po którą warto sięgnąć choćby z tego powodu, iż stanowi ona interesujące doświadczenie, pozwalające na poznanie ciekawego punktu widzenia na temat Lecha Wałęsy. Punktu widzenia, z którym możemy się zgodzić lub też możemy uznać go za zbyt subiektywny i nie prawdziwy. Niewątpliwie nie da się jednak zaprzeczyć temu, iż Piotr Semka potrafi pisać ciekawie i inteligentnie, co znów nie tak często zdarza się w przypadku polskich publicystów. Tym samym zachęcam do sięgnięcia po tę książkę, gdyż jej lektura z całą pewnością nie będzie czasem straconym.

"W 1918 roku mieliśmy Piłsudskiego, a w 1989 roku niestety już tylko Wałęsę".

Najbardziej znanym wałęsizmem byłego przywódcy Solidarności jest stwierdzenie: "Jestem za, a nawet przeciw". Zdanie pełne sprzeczności, którego wieloznaczny wydźwięk z pewnością dla wielu osób stanowi swoiste kuriozum. W identycznym tonie, jak powyższe zdanie, została utrzymana publikacja Piotra Semki - której tytuł nie mógł zostać lepiej dobrany.

Piotr Semka to publicysta prasowy i telewizyjny, absolwent historii na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. W latach 80' wykazywał się aktywnością w ruchu podziemnym, podczas studiów zaś działał w Niezależnym Zrzeszeniu Studentów. Współpracował z wieloma mediami, w tym z Telewizją Polską, "Gazetą Polską", "Wprost", czy "W sieci". Obecnie jego artykuły można znaleźć w "Do Rzeczy" oraz "Rzeczpospolitej".

"Za, a nawet przeciw. Zagadka Lecha Wałęsy" to biografia Lecha Wałęsy, obejmująca okres od 1980 r. do 2013 r. Książka została podzielona na osiem rozdziałów, ukazujących całą drogę polityczną byłego przywódcy Solidarności. Została również wzbogacona o wypowiedzi wielu osób z bezpośredniego otoczenia Lecha Wałęsy, które pozwalają zbudować jego wizerunek.

Z biografii Piotra Semki wyłania się dość niejednoznaczny obraz "najsłynniejszego elektryka świata" (określenie, które autor używa wielokrotnie w swojej książce ). Semka już od samego początku nie ukrywa się ze swoim subiektywnym, ale jednocześnie zaskakująco sprawiedliwym osądem postaci Lecha Wałęsy. Przyznam, że obawiałam się, iż będzie to bardzo krytyczne omówienie, które naświetli działalność Wałęsy tylko z jednej, negatywnej strony. Tymczasem Piotr Semka z zachowaniem równowagi, rozlicza sukcesy i porażki człowieka, wokół którego utworzył się swoisty kult jednostki. Punktuje wydarzenia, które stały za sukcesem Wałęsy, ale także decyzje, dzięki którym Wałęsa rozczarował rzesze ludzi w całym kraju. Analizuje i często rozlicza działalność byłego prezydenta, ukazując skutki jego polityki. Nie boi się mówić o tym, co zrobił, a czego nie zrobił, tym samym pokazując jednoczesną wielkość i małość Wałęsy. Autor nie ukrywa również w żaden sposób, że będąc naocznym świadkiem historycznych wydarzeń z udziałem byłego przywódcy Solidarności, patrzy na pewne kwestie bez obiektywizmu. Łączy swoje spostrzeżenia z opiniami wielu osób, które współpracowały z byłym prezydentem oraz z politykami, którzy mieli z nim styczność w swojej karierze. Nie jest to więc sucha biografia, napisana przez osobę, której materiałem źródłowym są jedynie relacje innych. Liczne komentarze, dygresje i własne wspomnienia, jakie Piotr Semka wplata w swoją publikację – z pewnością stanowią jej cechę charakterystyczną, a mianowicie różnorodność. Co również ważne, autor w swojej książce skupia się na kwestiach politycznych, praktycznie całkowicie pomijając życie prywatne Wałęsy. W publikacji znajdziecie bowiem jedynie kilka odniesień do kontrowersji, jakie narosły wobec jego życiorysu, jako ojca i męża.

Publikacja Piotra Semki oprócz przedstawienia tak niejednoznacznej postaci, jaką jest Lech Wałęsa, stała się również w dużym stopniu interesującą lekcją współczesnej historii. Autor bowiem w celu ukazania politycznych decyzji, jakich dokonywał Wałęsa, przedstawia czytelnikom ówczesne nastroje społeczne, różnorodność sceny politycznej, wszelkie układy, sympatie i antypatie na najwyższych szczeblach władzy. To bardzo ciekawe, zajrzeć w zasadzie od kuchni we wszelkie wydarzenia polityczne z okresu ostatnich ponad trzydziestu lat. W szczególności początek lat 90' wydawał się dla mnie najbardziej interesujący, dając o wiele lepszy obraz historycznych już wydarzeń, niż jakikolwiek podręcznik do historii.

Trudno ocenić działalność Lecha Wałęsy, bowiem dla wielu, do dzisiaj człowiek ten jest wielkim symbolem solidarności Polaków. Nie można jednak zapominać, że jego poczynania w latach 90' i również obecne, pozwalają nowemu pokoleniu spojrzeć z zupełnie innej strony na wszechobecny kult dotyczący jego osoby. Biografia Piotra Semki jest bardzo sprawiedliwą oceną całej kariery politycznej byłego prezydenta. Znając dość szeroko zarys tychże dziejów, mogę teraz zajrzeć do tych bardziej kontrowersyjnych biografii, które odbiły się swego czasu dość szerokim echem w społeczeństwie. "Za, a nawet przeciw" – to idealne określenie ukazujące postać Lecha Wałęsy - Piotr Semka nie mógł bowiem znaleźć lepszego.