Tajne Akta Watykanu | Autor: Matteo Luigi Napolitano

 Matteo Ligi Napolitano – profesor historii stosunków międzynarodowych. Zajmuje się głównie dyplomacją watykańską, okresem „zimnej wojny" i stosunkami euroatlantyckimi. Redaktor czasopisma „La Civilta Cattolica", delegat Papieskiego Komitetu Nauk Historycznych przy International Committe for the History of the Second War.

Pakty Laterańskie i stanowisko Piusa XI wobec totalitaryzmu, kościół a faszyzm i kwestia żydowska, rozmowy Jana Pawła II z Reaganem i Gorbaczowem - to tylko nieliczne tematy poruszane w bardzo ciekawym opracowaniu. Autor przy pisaniu książki korzystał z tajnego archiwum Watykańskiego, jak również ze zbiorów Yad Vashem, akt CIA z Fortu Langley oraz archiwów moskiewskich. Napolitano zdecydowanie wybrał tematy „perełki", które przestawia w nowym świetle, pisząc w sposób bardzo przystępny nawet dla całkowitego laika w tego typu sprawach.

Dużo miejsca poświęca kwestii Mussoliniego i jego polityki. 13 maja Mussolini wygłosił bardzo ostre przemówienie przeciwko Akcji Katolickiej. Przystąpiono również do rekwirowania znacznej części prasy katolickiej. Pius XI był tym niezmiernie przejęty i nuncjusz apostolski we Włoszech wspomniał o tym Mussoliniemu. Niestety stosunki włosko- watykańskie pogarszają się już krótko po Pojednaniu. Jesienią 1930 roku doszło jednak do kolejnych nieporozumień. 19 września Pius XI wygłosił do przedstawicieli Akcji Katolickiej przemówienie w którym wspomniał o zniesieniu święta 20 września. To napomknięcie wydawało się Mussoliniemu prowokacyjne i wykorzystał okazję aby w ostrych słowach raz jeszcze wyłożyć przyczyny rozłamu z Watykanem.

Ogromnie ciekawe są rozdziały poświęcone okresowi powojennemu i zimnej wojnie, które w swoich rękopisach przedstawia Pius XII. Ważną postacią stanowi tu Papież Wojtyła. Mamy go tutaj przedstawionego jak widzi go w tym skomplikowanym czasie Moskwa i stwierdzenia, że on sam stanowił zaporę dla Moskwy i eurokomunizmu. Niebywale interesująca jest korespondencja między Janem Pawłem II z Carterem i przedstawiony zarys ówczesnych relacji.

Autor uważa, że bez duchowego kontekstu, bardzo trudno będzie można ocenić działanie papieskiej dyplomacji, która zupełnie inaczej niż pozostałe zasadza się na transcendencji rodzaju ludzkiego, na dłuższym czasie jego ziemskiego istnienia, ale także na czysto ludzkich wysiłkach i napięciach. „gdybyśmy chcieli zrozumieć logikę dyplomacji Stolicy Apostolskiej , być może powinniśmy przypomnieć to, co trafnie napisał kiedyś osobisty sekretarz Jana XXIII, Loris Capovilla: „Chrystus jest poza przestrzenią, w której obowiązują tylko kategorie historyczne. Nie istnieje jakaś jego ograniczona i zawężona godzina, ponieważ On jest wieczny i jedyny, dla którego warto bez mrugnięcia powiek zacząć coś nowego".

Autor przedstawione fakty przybliża czytelnikowi ogromnie przejrzyście. Tłem każdego rozdziału jest kontekst czasowy, który pomaga w zrozumieniu omawianych zagadnień. Każdy rozdział pozostaje również niezależny od innych i stanowi zamknięte omówienie. Obok wyboru tematycznego, w książce zachowany jest układ chronologiczny. Bibliografia została ujęta bezpośrednio w przypisach u dołu strony. Wszystko to sprawia, że nie gubimy się w treści i łatwo zagłębiamy się w zagadnienia. Nigdy bym nie przypuszczała, że poufne dokumenty tak będą interesujące i pozwolą mi na osobista ocenę przedstawionych tematów. „Tajne akta Watykanu" są ogromnym źródłem wiedzy historycznej do których nie mamy na co dzień dostępnych materiałów. Czyni to omawiane opracowanie naprawdę unikatowym. Warto choć zerknąć w akta watykańskie i zapoznać się z tymi faktami, które dotychczas były dla nas niedostępne