Błogosławieni, Którzy Łakną Sprawiedliwości

Sprawiedliwość po latach? Piotr Żymełka – Błogosławieni, którzy łakną sprawiedliwości

Wydawać by się mogło, że w polskim kryminale wymyślono już wszystko, a autorzy już jakiś czas temu doszli do wniosku, że jedyne, czym można zaskoczyć czytelnika to coraz bardziej okrutne i pełnokrwiste opisy tortur. Tymczasem Piotr Żymełka – z tego, co się zorientowałam, debiutujący w tego typu powieściach – udowadnia, że można inaczej. Można ciekawie, można wciągająco i można bez nadmiernej brutalności.

Początek „Błogosławionych…” wydawał się dość niemrawy. Ta niespieszność w idealny sposób koreluje zresztą z monotonną egzystencją i pracą Marka Olszewskiego – pracownika administracyjnego spółdzielni mieszkaniowej. Zostaje on oddelegowany do wyjaśnienia sprawy startego mercedesa porzuconego na jednym z osiedlowych parkingów. Temat wydaje się prosty do rozwiązania, jednak nieoczekiwanie rozwija się w głębsze śledztwo, wymagające sięgnięcia w przeszłość…

Autor bardzo sprawnie operuje na dwóch planach czasowych: przenosząc się z daty nam współczesnej w realia Polski Ludowej. To zabieg popularny w literaturze kryminalnej, jednak muszę przyznać, że nie zawsze wykorzystywany z korzyścią dla akcji. Czasami odnoszę wrażenie, że jest wręcz wprowadzany na siłę, w ramach trendu czy z braku innego pomysłu na dopięcie szczegółów śledztwa. Tutaj: ma sens, a Żymełka doskonale wie, ile informacji może w ramach jednej odsłony przekazać czytelnikowi, aby niczego nie zepsuć.

Realiów PRL-u nie pamiętam, dlatego też nie jestem w stanie ocenić prawdziwości opisywanych zdarzeń. Mogę natomiast stwierdzić, że to, o czym pisze Żymełka, jest spójne z innymi relacjami z epoki. To, że jakieś zachowanie zostało uznane za czyn naganny, niemoralny i wywrotowy, potrafiło odmieniać losy całych rodzin. Wszelka działalność poza linią partii skutkowała zastraszaniem, odebraniem przywilejów, na przykład zawodowych, a nawet przemocą fizyczną.Autor świetnie podkreśla również pewne absurdy, które wpisywały się w ówczesną rzeczywistość.

„Błogosławieni…” to podróż nie tylko w czasie. Czytelnik zostanie zabrany w wiele wypraw po Katowicach – i są to wycieczki niezwykle owocne. Miałam kiedyś zwyczaj czytania książek z mapą w ręku. Ta metoda świetnie sprawdziła się przy „Wieszaniu” Rymkiewicza, przy kryminałach Szymiczkowej (do których plan dawnego Krakowa był nawet dołączony!) i Ćwirleja. Mam wrażenie, że tutaj również  byłaby świetnym rozwiązaniem.

Żymełka z interesującą swadą prowadzi nas przez kolejne dzielnice Katowic, wplata ciekawostki historyczne, smaczki dotyczące poszczególnych miejsc i przemian dokonujących się na przestrzeni minionych kilkudziesięciu lat. Poznajemy katowickie osiedla bez nadmiernej interpretacji, a jednak z zacięciem przewodników kochających swoje miasto.

Na koniec muszę jeszcze dodać, że niezmiernie cieszy mnie Żymełkowa ucieczka od tak modnego – i w zasadzie wszechobecnego – schematu policjanta lub detektywa nieprzystosowanego społecznie, dręczonego demonami przeszłości, koniecznie uzależnionego. Być może trywializuję, natomiast w najnowszych tytułach bardzo trudno było znaleźć inny wzorzec. Tymczasem tu w rolach głównych obsadzono dwójkę amatorów – zwyczajnych, wiodących typowe życie, obdarzonych standardowymi cechami. W czasach, kiedy miłośnicy kryminałów niejednokrotnie mają wrażenie, że czytają wciąż tę samą książkę, tylko coraz bardziej krwawą i obrzydliwą, Żymełka przedstawia nam historię, która mogłaby wydarzyć się w prawdziwym życiu i tworzy bohaterów, których moglibyśmy spotkać na co dzień. Jednocześnie podążamy wraz z nim uliczkami Katowic, poznając miasto od zupełnie innej strony. To wszystko stwarza czarujący i niepowtarzalny klimat – godny polecenia szczególnie miłośnikom klasycznego kryminału. Niewątpliwie autor włożył ogromną pracę w swoją książkę, a rezultat w pełni zaspakaja moje czytelnicze oczekiwania.