Persepolis

  „Persepolis” to znacznie więcej niż komiks. To przepotężna historia, która niestety znów staje się nad wyraz aktualna. Marjane Satrapi opowiada w nim o swoim życiu w Iranie. To jej głos sprzeciwu wobec religijnego reżimu narzucanego siłą. To jej wspomnienia z czasu dzieciństwa, które dzięki kochającym rodzicom było szczęśliwe, ale jednocześnie było niezwykle trudne ze względu na sytuację polityczną z jaką wówczas się mierzyli mieszkańcy Iranu.

O zgrozo – to znów się dzieje, poniekąd na naszych oczach. Rzecz w tym, że szereg innych zmartwień – inflacja, wojna na Ukrainie, katastrofalne trzęsienie ziemi w Turcji – sprawia, że nie skupiamy naszej uwagi na dramacie, który kolejny raz dotyka mieszkańców Iranu. Od blisko pół roku znów w tym kraju trwają protesty – na tę chwilę pokojowe, ale spotykają się z krwawą odpowiedzią reżimu. Dokonuje się egzekucji tych, którzy przeciwstawiają się „praworządności”, a tysiące ludzi przetrzymuje się w strasznych warunkach, w lokalnych więzieniach. Wszystko zaczęło się we wrześniu 2022 roku od aresztowania przez „policję ds. moralności” młodej kobiety za „niestosowne” zakrycie głowy. Zasłabła na posterunku i zmarła niedługo po tym jak przetransportowano ją do szpitala. Wiele kwestii pozostaje niewyjaśnionych, ale był to punkt zapalny, kiedy ludzie postanowili kolejny raz (jak przed laty) wyjść na ulice. Reżim pozostaje jednak nie ugięty – stale skazuje na śmierć uczestników protestów, a wszystko odbywa się podczas utajnionych procesów. Społeczeństwo ma dość…

Podobnie jak miało to miejsce w czasach, do których zabiera nas w swojej powieści graficznej Marjane Satrapi. Dziś mieszka w Paryżu, ale to w Iranie dorastała. W Iranie, w którym niewiele było można. Od dziecka jednak wiedziała, że tak nie musi być. Jej rodzice zaangażowani byli w ruch oporu, a choć opowieść pełna jest mroku, to tchnie z niej nadzieja, że dobro może zwyciężyć.

Autorka potrzebowała wielu lat, by dojrzeć do stworzenia tego kultowego komiksu. Kreska zdaje się być bardzo prosta, ale jednocześnie jest tak charakterystyczna, że nie można pomylić „Persepolis” z żadną inną powieścią graficzną. Forma nie przerasta tutaj treści. Zostajemy zabrani do czarno-białego świata, bo taki był świat dzieciństwa Marjane Satrapi. Dzieciństwo, które upływało w cieniu rewolucji społecznej, sprawiało, że superbohater był inaczej definiowany niż dzisiaj. Wraz z przyjaciółmi wcielała się w rolę rewolucjonistów takich jak Che Guevara, Fidel czy Trocki.

To opowieść o śmierci, niesprawiedliwości i wojnie. To też opowieść o marzeniach młodej dziewczyny, a także całego społeczeństwa, które mierzy się z chorą opresją. Można zaryzykować stwierdzenie, że w pewnej mierze jest to historia uniwersalna, i każdy odnajdzie w niej cząstkę siebie. To przede wszystkim opowieść bardzo mądra i budząca silne emocje. Nie zdziwcie się, jeśli przyjdzie wam popłakać razem z bohaterką „Persepolis”.

Ja mam bardzo sentymentalny stosunek do tej historii. Powstała jej animowana adaptacja w 2007 roku, i pamiętam jak wielkie wrażenie na mnie wywarła, gdy w tamtym czasie obejrzałem ją po raz pierwszy. Niewiele filmów pamiętam tak dobrze jak opowieść Marjane Satrapi. Kilkakrotnie do niego wracałem, i za każdym razem jestem przejęty tym obrazem.

Cieszę się, że Egmont zdecydowało się wznowić wydanie tej historii, i zrobiło to w jednym tomie. To „kawał” komiksu – opowieść, która pochłonie nas na godziny. Przede wszystkim jednak skłoni nas do myślenia, co jest największą wartością książek. Z całego serca polecam!