Szczurwysyny

"SZCZURWYSYNY" - pod tym jakże intrygującym i wymownym tytułem, kryje się znakomita, komiksowa opowieść o wojnie, jej piekle i ofiarach, którymi są tyleż bezbronni cywile, co i uwikłani w nią żołnierze. To mocna, poruszająca i dająca wiele do myślenia odsłona współczesnego, zaangażowanego społecznie, europejskiego komiksu z najwyższej półki. Pozycja tan ukazała się w naszym kraju nakładem Wydawnictwa Timof i cisi wspólnicy!

Rok 1974, Gwinea. To właśnie w tym czasie i w tym miejscu dobiega końca krwawa wojna o niepodległość tego kraju względem portugalskiej, w jakimś sensie okupacyjnej, zależności. Głównym bohaterem opowieści jest gwinejski żołnierz - Camoes, który wcielony siłą do portugalskiej armii, walczy ze swoimi rodakami. Walka, tragiczna sytuacja oddziału Camoesa, rozmowy o domu oraz pogrążanie się w szaleństwie - to wszystko wypełnia czas i karty tej pozycji, której przełomowym punktem jest atak rewolucjonistów. Na tym jednak historia się ta nie kończy...

Fabio Veras i Luis Zhang - twórcy tej graficznej opowieści, oddali w nasze ręce wojenny dramat społeczny, który skupia się na historycznych realiach mało znanego nam konfliktu o wolność Gwinei Bissau, będącego zarazem najczarniejszą kartą w dziejach Portugalii. Już sam ten fakt czyni ów tytuł niezwykle ciekawym i intrygującym, aczkolwiek na tym oferta tego tytułu bynajmniej się nie kończy. Przede wszystkim jest to bowiem opowieść o dramacie żołnierskiego losu, koszmarze walki i zmaganiu się z jej traumą długo po tym, gdy padł ostatni strzał. To mocna, odważna, ale też i w dużej mierze i mimo wszystko, bardzo pacyfistyczna historia...

Ciekawie przedstawia się scenariusz tego komiksu, który dzieli ową relację na dwie główne części - pierwszą, ukazującą ostatnie tygodnie wojny z udziałem głównego bohatera, jak i drugą, która przedstawia wydarzenia już w kilka lat po zakończeniu wojny. Każda z tych części, skądinąd zupełnie różnych, jawi się równie udanie i fascynująco, gdy z jednej strony mamy ukazany tu koszmarny los żołnierza i krwawą walkę, zaś z drugiej jego gorzki los w wolnym kraju, w którym wciąż wielu pamięta o tym, po której stronie konfliktu (nie ważne, że wbrew swej woli) służył. To ciekawa, niezwykle emocjonująca i dramatyczna, a do tego też i wielce inteligentna, relacja, która często przekracza także granicę tego, co realne, a co jest już oznaką szaleństwa...

Nie mniejsze wrażenie, aniżeli scenariusz tej pozycji, wywiera na nas również jej ilustracyjne oblicze. Jego twórca - Fabio Veras, oddał w nasze ręce niezwykle malownicze, oniryczne i metafizyczne rysunki, które cechuje płynna kreska, duża szczegółowość, znakomita gra cieni, czy też wreszcie zróżnicowane i perfekcyjne, kadrowanie. To także niezwykle sugestywne, ciemne, w pewnych fragmentach wielokolorowe, w innych czarno-białe, barwy, które idealnie oddają koszmar, naturę i los głównych bohaterów. I jeśli można użyć takich słów, to jest to "piękna w swej brzydocie", ilustracyjna opowieść o wojnie... Efekt ten jest tym większy, iż komiks ten cechuje również doskonała jakość wydania na polu papieru, druku i dużego formatu.

Na duże słowa uznania zasługuje ukazana tu wojenna i powojenna rzeczywistości tego afrykańskiego kraju. Co do tego pierwszego planu, to porusza nas frontowa brzydota, koszmar strachu i niepewności oraz los ludzkiego upodlenia, które upodabnia człowieka do tytułowego szczura. To także znakomite sceny walki, które cechuje wielka widowiskowość. Nie mniej ciekawie jawi się też i ten drugi, pokojowy plan, który przedstawia społeczne i polityczne stosunki w już niepodległej Gwinei, ale też i gorzki los byłego żołnierza, który naprawdę nie jest do niepozazdroszczenia. Czytając o tym świecie czujemy ten niezwykły klimat, duszność i tak naprawdę klęskę życia tych, którzy walczyli po złej stronie...

Równie wielkie emocje budzi w nas osoba głównego bohatera - Camoesy. To młody człowiek, który wraz z udziałem w wojnie musi zmierzyć się z największym koszmarem człowieczeństwa, stawić czołu złu i okrucieństwu w najczystszej postaci, ale też i próbować walczyć z szaleństwem, które wydaje się być silniejszym z każdym kolejnym jego dniem na froncie. To tragiczna postać, której współczujemy od pierwszych chwil, jak i też której kibicujemy w tym, by mimo wszystko wyszedł na prostą w tym swoim młodym, ale też i jakże bardzo już pogmatwanym, życiu...

Lektura tego komiksu nie należy być może do najłatwiejszych - m.in. z uwagi na sam temat i wojenny bagaż trudnych emocji..., ale jeśli już tylko zagłębimy się w losy tego młodego żołnierza, poznamy historię Gwinei i dramat tych, którzy walczyli o jej wolność, to otrzymujemy w zamian wspaniałe, poruszające i fascynujące dzieło komiksowej sztuki. Scenariusz wydarzeń, emocje, kreacja bohaterów i obrazu tej powieściowej rzeczywistości oraz wymowne ilustracje - wszystko to stoi na bardzo wysokim poziomie. Dlatego też zachęcam was gorąco do sięgnięcia po komiks "Szczurwysyny" - naprawdę warto!

Portugalski żołnierzu, porzuć tę daremną wojnę! Nie cierp dalej tyranii swych faszystowskich przywódców. Nie popełniaj więcej zbrodni wobec braci z Gwinei.
Gwinea, rok 1974. W ostatnich dniach przed upadkiem Kolonialnego Imperium Portugalskiego gwinejski żołnierz, który walczył po stronie armii portugalskiej, zaczyna pogrążać się w swoim osobistym piekle.

Publikacja sfinansowana ze środków podmiotowej dotacji projakościowej przyznanej Instytutowi Studiów Iberyjskich i Iberoamerykańskich UW na lata 2018-2020 za wyróżniającą ocenę PKA.